Friday, September 22, 2017
Wednesday, August 30, 2017
និល ទៀង
និល ទៀង
ព្រះរាជជីវប្រវត្តិ
ព្រះអង្គទ្រង់ប្រសូត នៅថ្ងៃអាទិត្យ ៧ កើត ខែអាសាធ ឆ្នាំវក ឆស័ក ព.ស.២៣៦៨ គ.ស.១៨២៤ ក្នុងស្រុកពោធិព្រះបាទ ខេត្តកៀនស្វាយ (ស្រុកកៀនស្វាយ ខេត្តកណ្ដាល បច្ចុប្បន្ន)។ ព្រះអង្គជាបុត្រច្បងនៃ បិតានាម និល មាតានាម ឡឹក។ ការភៀសព្រះកាយនៅស្រុកសៀម
ក្នុងគ.ស.១៨៣១ កាលនោះកុមារទៀង ទើបតែ អាយុបាន៨ឆ្នាំ ទ័ពយួន និងសៀម បានពើបប្រយុទ្ធគ្នាយ៉ាងខ្លាំងក្លា នៅតំបន់កៀនស្វាយដើម្បីដណ្ដើមយកស្រុកខ្មែរ។ គ្រួសារសម្ដេចទៀងទាំងប៉ុន្មាន ត្រូវទ័ពសៀមចាប់កេណ្ឌកៀរយកទៅស្រុកសៀម ទុកធ្វើជាទាសាទាសី។ កុមារទៀង និងជីដូន ត្រូវគេបញ្ជូនឲ្យទៅរស់នៅឯទីក្រុងបាងកក។ នៅទីនោះកុមារទៀង បានជួបនឹងមាម្នាក់ឈ្មោះ ពៅ ជាអាមាត្យរបស់ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ អង្គឌួង កាលព្រះអង្គនៅជាព្រះអង្គម្ចាស់ដែលសៀមកេណ្ឌកៀរយកទៅធ្វើជាឈ្លើយដែរ។ ចំណែកគ្រួសារសម្ដេចមួយផ្នែកទៀត ត្រូវសៀមបញ្ជូនទុកឲ្យរស់នៅ ស្រុកមង្គលបុរី ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង។ការសាងព្រះផ្នួស
បព្វជា្ជ នៅថ្ងៃទី ២២ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៨៣៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃ ព្រហស្បតិ៍ ១៥ កើត ខែពិសាខ ឆ្នាំមមី ព.ស. ២៣៧៨ ក្នុងពទ្ធសីមាវត្តមហាធាតុយុវរាជរង្សឬទ្ធិ សង្កាត់ព្រះបរមមហារាជវាំង ខណ្ឌព្រះនគរ ទីក្រុងបាងកក ដោយមាន សម្ដេចព្រះអរិយវង្សញាណ សម្ដេព្រះសង្ឃរាជ (ដន) អធិបតីសង្ឃវត្តមហាធាតុយុវរាជរង្សឬទ្ធិ ជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ ។ឧបសម្បទា នៅថ្ងៃទី ២២ ខែកក្កដា ឆ្នាំ ១៨៤៤ ត្រូវនឹងថ្ងៃច័ន្ទ ៨ កើត ខែជេស្ឋ ឆ្នាំរោង ឆស័ក ព.ស. ២៣៨៨ ក្នុងពទ្ធសីមាវត្តព្រះស៊ីរតនសាស្ដារាម នាព្រះបរមមហារាជវាំង ទីក្រុងបាងកក ដោយមាន សម្ដេចព្រះអរិយវង្សញាណ សម្ដេព្រះសង្ឃរាជ (នាគ) វត្តរាជបូរណរាជវរវិហារ សង្កាត់វាំងបូរព៌ាភិរម្យ ខណ្ឌព្រះនគរ ទីក្រុងបាងកក ជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍ ព្រះព្រហ្មមុនី (ថឹក) វត្តព្រះជេតុពនវិមលមង្គលារាមរាជវរមហាវិហារ សង្កាត់ ព្រះបរមមហារាជវាំង ខណ្ឌព្រះនគរ ទីក្រុងបាងកក ជាព្រះកម្មវាចាចារ្យ ព្រះធម្មឧត្តម (សែង) វត្តអរុណរាជវរារាមរាជវរមហាវិហារ សង្កាត់វត្តអរុណ ខណ្ឌបាងកកយ៉ៃ ទីក្រុងបាងកក ជាព្រះអនុសាវនាចារ្យ ព្រះឧបជ្ឈាយ៍ឱ្យបព្វជិតនាមថា អរិន្ទមមុនី ប្រែថា អ្នកប្រាជ្ញបង្កា្របសត្រូវតាមផ្លូវធម៌ ។
ការយាងត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ
ព្រះជន្មបាន២៦វស្សា ក្នុងឆ្នាំរកា ឯកស័ក ព.ស.២៣៩៣ គ.ស.១៨៤៩ ព្រះអង្គបានទៅថ្វាយព្រះពរលាសម្ដេចព្រះណាំក្លាវ ត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ។ លុះមកដល់ប្រទេសកម្ពុជាហើយ ព្រះបាទហរិរក្សរាមាឥស្សរាធិបតី ព្រះអង្គឌួង ទ្រង់សូមនិមន្តឲ្យគង់នៅប្រទេសកម្ពុជា ហើយទ្រង់បានធ្វើព្រះរាជសុភអក្សរ ថ្វាយសម្ដេចព្រះណាំក្លាវ។ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជនៃក្រុងកម្ពុជាធិបតី
ព្រះជន្មបាន៣៤វស្សា ក្នុងឆ្នាំម្សាញ់ នពស័ក ព.ស.២៤០១ គ.ស.១៨៧៥ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះហរិរក្សរាមាឥស្សរាធិបតី ព្រះអង្គឌួង ទ្រង់បានលើកព្រះព្រហ្មមុនី និល ទៀង ឲ្យគ្រងទីសម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជាក្រុងកម្ពុជា។លុះរំលងពីនោះមកបានមួយឆ្នាំ ព.ស.២៤០២ គ.ស.១៨៥៨ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះហរិរក្សរាមាឥស្សរាធិបតីព្រះអង្គឌួង បានតាំងសម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជ និល ទៀង ជាស្ដេចសង្ឃពេញទី ហើយបានរៀបចំពិធីថ្វាយទឹកក្លស់ទឹកស័ង្ខ នៅក្រុងឧត្ដង្គមានជ័យ មានគោរម្យងារជា “សម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជា គណធិបតី សិរីបរមបពិត្រ ជាសង្ឃនាយកតិលកលោកាចរិយោត្ដមបរមមេធសង្ឃជេដ្ឋា មហាសង្ឃរាជា ធម្មិកវរោត្ដមបរមបពិត្រ ដ៏ជាអធិបតីព្ធដ៏គណសង្ឃក្នុងក្រុងកម្ពុជា ជេដ្ឋារដ្ឋាមហាឥន្ទបត្តនគរបវរបូរីរម្យឧត្ដមរាជបនិជាមហាមគ្គនាយក” សម្រេចកិច្ចអស់ទ្រទ្រង់សង្ឃព្រះរាជាគណៈទាំង៤សម្រាប់។
សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជនៃព្រះមហាក្សត្រ៣ព្រះអង្គ
សម្ដេចព្រះមហាសង្ឃរាជ និល ទៀង ព្រះអង្គមានឋានន្តរស័ក្ដិជាមហាសង្ឃរាជ នៅក្នុងរាជ្យ៣គឺ៖- ព្រះបាទសម្ដេចព្រះហរិរក្សរាមាឥស្សរាធិបតីព្រះអង្គឌួង
- ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្ដម ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី
- ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ ស៊ីសុវត្ថិ ព្រះចៅក្រុងកម្ពុជាធិបតី
ព្រះទិវង្គត
ព្រះជន្មបាន៩០វស្សាគត់ នៅក្នុងឆ្នាំឆ្លូវ ព្រះអង្គទ្រង់សោយទិវង្គត នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ២កើត ខែអស្សុជ ឆ្នាំឆ្លូវ បញ្ចស័ក ព.ស.២៤៥៧ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី៣០ ខែតុលា គ.ស.១៩១៣ វេលាម៉ោង១២និង៤០នាទីអាធ្រាត ដោយព្រះរោគជរាពាធ នៅព្រះរាជតំណាក់វត្តឧណ្ណាលោម ក្រុងភ្នំពេញ៕
ព័ត៌មានទាក់ទង
ចម្លងចេញពីសៀវភៅព្រះរាជជីវប្រវត្តិ សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ រៀបរៀងដោយ ភិក្ខុបញ្ញាវិមលោ លឹម វាសនា ចៅអធិការស្ដីទីវត្ត អង្គប្រិយសិរីមានជ័យ ឆ្នាំ២០០៤
ហួត តាត
ហួត តាត
សម្ដេចព្រះសុមេធាធិបតី ហួត តាត សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ នៃគណៈមហានិកាយ (ប្រសូតថ្ងៃអាទិត្យ ១៥កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំរោង ចត្វាស័ក ព.ស.២៤៣៥/គ.ស.១៨៩២ សុគត ឆ្នាំថោះ ព.ស.២៥១៩/គ.ស.១៩៧៥) ជាសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជអង្គទី៥ នៃគណៈមហានិកាយ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ទ្រង់កាន់តំណែងពីព.ស.២៥១៣ ដល់ ព.ស.២៥១៩ ក្នុងសម័យសាធារណរដ្ឋខ្មែរ។៚
ព្រះរាជជីវប្រវត្តិ
ជាតិបរិច្ឆេទ (កំណត់អំពីជាតិ)
សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ទ្រង់ប្រសូត នៅថ្ងៃអាទិត្យ ១៥កើត ខែបុស្ស ឆ្នាំរោង ចត្វាស័ក ព.ស.២៤៣៥ គ.ស.១៨៩២ នៅភូមិផ្សារឧដ្ដុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ បិតានាម ហុក សេង ហៅ ហួត មាតានាម ង៉ែត។ការសាងព្រះផ្នួស
- ព្រះជន្មាយុបាន៧ឆ្នាំ បានទៅរៀនអក្សរសាស្ត្រ លេខនពន្ត ក្នុងសំណាក់ ព្រះធម្មឃោសាចារ្យ មាស។
- ព្រះជន្មាយុបាន១៣ឆ្នាំ បួសជាសាមណេរ នៅក្នុងសំណាក់ព្រះធម្មឃោសាចារ្យ។ ព្រះអង្គបានសិក្សា ព្រះបរិយត្តិធម៌ ក្នុងសំណាក់ព្រះធម្មលិខិត ស៊ូ។
- ព្រះជន្មាយុបាន២១វស្សា នៅឆ្នាំជូត ព.ស.២៤៥៦ គ.ស.១៩១២ បានឧបសម្បទាក្នុងពុទ្ធសីមាវត្តឧណ្ណាលោម ក្នុងសំណាក់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ និល ទៀង ជាព្រះឧបជ្ឈាយ៍។
ព្រះសមណស័ក្ដិ
- ព្រះជន្មាយុបាន៥៧វស្សា នៅឆ្នាំ ជូត ព.ស.២៤៩២ គ.ស.១៩៤៨ ព្រះអង្គបានទទួលសមណស័ក្ដិជា ព្រះពោធិវ័ង្ស។
- ព្រះជន្មាយុបាន៧៣វស្សា នៅឆ្នាំរោង ព.ស.២៥០៨ គ.ស.១៩៦៤ ព្រះអង្គបានទទួលសមណស័ក្ដិជា សម្ដេចព្រះពោធិវ័ង្ស តាមព្រះរាជក្រឹត្យលេខ ២៤ រ.វ. ចុះថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៦៤។
- ព្រះជន្មាយុបាន៧៨វស្សា នៅឆ្នាំរកា ព.ស.២៥១៣ គ.ស.១៩៦៩ ព្រះអង្គបានឡើងសមណស័ក្ដិជា សម្ដេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ព្រះសង្ឃនាយក គណៈមហានិកាយ។
- ព្រះជន្មាយុបាន៧៩វស្សា នៅឆ្នាំច ព.ស.២៥១៤ គ.ស.១៩៧០ ព្រះអង្គបានទទួលសមណស័ក្ដិជា សម្ដេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ព្រះសង្ឃរាជ គណៈមហានិកាយ ពីឯកឧត្ដម ចេង ហេង ប្រធានសភាជាតិ។
ទស្សនៈ
ក្នុងពេលរស់នៅត្រូវខំប្រឹងធ្វើការដែលមានប្រយោជន៍កុំសំចៃកម្លាំងទុកឡើយ ព្រោះកម្លាំងនោះបើឲ្យនៅស្ងៀមគង់តែត្រូវរិលរេចថយចុះរាល់ពេលដោយអំណាចជរា។ សម្តេច ហួត តាតព្រះទិវង្គត
ក្នុងឆ្នាំថោះ ព.ស.២៥១៩ គ.ស.១៩៧៥ ព្រះអង្គបានចូលទិវង្គត ក្នុងព្រះជន្មាយុ៨៤វស្សា។ ឯកសារពីរបានបញ្ជាក់មូលហេតុនៃការចូលទីវង្គតរបស់ព្រះអង្គ មួយបានបញ្ជាក់ថា ព្រះអង្គត្រូវបានពួកទមិឡឥតសាសនាធ្វើឃាតនៅក្រោយក្រសួងឃោសនាការ ក្រោយពេលដែលព្រះអង្គផ្សាយសម្លេងទាក់ទងនឹងការផ្សះផ្សារជាតិក្រោយសង្គ្រាមបញ្ចប់។ ឯកសារមួយផ្សេងទៀតបានបញ្ជាក់ថា ព្រះអង្គត្រូវបានជន្លៀសជាមួយបណ្តាជនផ្សេងទៀតទៅកាន់ស្រុកឧត្តុង្គ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ។អត្ថន័យ ទង់សាសនា
អត្ថន័យ ទង់សាសនា
១-រស្មីពណ៌ខៀវ: ជាតំណាងព្រះអង្គ កាលទ្រង់សោយព្រះជាតិជាព្រះបាទស្រីភិរាស្ត្រ ។ កាលនោះ ព្រះឥន្ទ្រាធិរាជបាន និម្មិតខ្លួនជាព្រាហ្មណ៍ចាស់ម្នាក់ចូលមកសូមព្រះនេត្រព្រះអង្គ ទាំងគូ ។ ព្រះអង្គទ្រង់ឆ្កៀលព្រះនេត្រព្រះអង្គទាំងពីរឱយទៅឥន្ទព្រាហ្មណ៍
២-រស្មីពណ៌លឿង ជាតំណាងព្រះអង្គ កាលទ្រង់សោយព្រះជាតិជាវិនីបណ្ឌិត។ កាលនោះព្រះ ឥន្ទ្រាធិរាជបាននិម្មិតខ្លួនជាយក្សធ្វើជាជាងមាស ។ វិនីបណ្ឌិតបានអារសាច់ខ្លួនឱយជាងមាស ដើម្បីផែធ្វើជាមាសបិទព្រះពុទ្ធរូប ។
៣-រស្មីពណ៌ក្រហម ជាតំណាងព្រះអង្គ កាលទ្រង់សោយព្រះជាតិជាបទុមមាណព ។ គ្រានោះ មានពស់មួយប្រកបដោយពឹសដ៏ពន្លឹកចឹកមាតាព្រះអង្គ ព្រះអង្គទ្រង់យកកាំបិទមកពុះទ្រូង លូក បេះដូងមកផ្សំថ្នាំមើលមាតាឱយបានគង់ជីវិត ។
៤-រស្មីពណ៌ស ជាតំណាងព្រះអង្គ កាលទ្រង់សោយព្រះជាតិជាព្រះវេស្សន្តរបានប្រទានដំរី មង្គលមួយឈ្មោះ បច្ច័យនាគេន្ទ្រ ជាសត្វសម្រាប់រាជ្យ ដ៏មានអវៈយវៈសសុទ្ធដល់ពួកព្រាហ្មណ៍កលិង្គរដ្ឋ។ ពួកអ្នកនគរស្រីពិរាស្ត្រ ក៏នាំគ្នាខឹងបំបរបង់ព្រះអង្គឱយទៅនៅនាវង្កតបព៌ត ។
៥-រស្មីពណ៌ហង្សបាទ (ស៊ីជម្ពូខ្ចីដូចជើងហង្ស) ជាតំណាងព្រះអង្គកាលទ្រង់សោយព្រះជាតិ ជា វិជ្ឋាធរ ។ មាតាព្រះអង្គ ត្រូវយក្សចាប់យកបាន ព្រះអង្គទ្រង់អារសាច់ឱ្យយក្សបរិភោគជំនួសជិវិតមាតា ។
៦-ពណ៌រស្មីពន្លឺផ្លេក ជាតំណាងព្រះអង្គ កាលទ្រង់សោយព្រះជាតិជាទន្សាយឈ្មោះ សោម បណ្ឌិត មានព្រះតម្លាសទ្ធាចង់បំពេញទានបរមត្ថបារមី។ គ្រានោះព្រះឥន្ទ្រាធិរាជ បាននិម្មិតខ្លួនជា ព្រាហ្មណ៍ចាស់ម្នាក់អត់អាហារដើរចូលមក។ ទន្សាយសោមបណ្ឌិត បានរលាស់ខ្លួន ៣ ដង ដើម្បីឱ្យសត្វល្អិតជ្រុះចេញពីរោមរបស់ព្រះអង្គ រួចក៏លោតចូលក្នុងភ្នក់ភ្លើងទៅ ដើម្បីចំអិនសាច់ ព្រះអង្គឱ្យដល់ឥន្ទព្រាហ្មណ៍បរិភោគ ។
ញ៉ុក ថែម
ញ៉ុក ថែម
ដោយលោកមានចំណេះដឹងច្រើន ទាំងអក្សរសាស្ត្រជាតិ និងភាសាបរទេស លោក ញ៉ុក ថែម បានបំពេញនាទីសំខាន់ៗ ជាច្រើនក្នុងការរៀបចំព្រះត្រៃបិដក ក៏ដូចជាអភិវឌ្ឍភាពនៃវិស័យអក្សរសាស្ត្រជាតិ ។
ពេលមានអាយុ ១៦ឆ្នាំ លោកបានបន្តវិជ្ជាព្រះពុទ្ធសាសនានៅបាងកករហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៣០ បានត្រឡប់មកមាតុភូមិវិញ និងបានចូលបម្រើការងារនៅក្រុមជំនុំបកប្រែព្រះត្រៃបិដក ក្រោមអធិបតីព្រះធម្មលិខិត ល្វី ឯម ។ លោកបាន ក្លាយជានិពន្ធនាយកទស្សនាវដ្ដីកម្ពុជសុរិយា នៅព្រះរាជបណ្ណាល័យក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៨ ។
ដើមខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៣៩ រាជការបានចាត់ឲ្យធ្វើព្រះរាជតំណាងសម្ដេចព្រះរាជអយ្យកោ នរោត្តម សុធារស ព្រះអធិបតីនៃពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ។ ឆ្នាំ ១៩៤៣ លោកធ្វើជាតំណាងឲ្យអគ្គលេខាធិការ ព្យែរ ឌុយប៉ង់ត៍ ដើម្បីរៀបចំកម្មវិធីសិក្សាភាសាបាលី និងរៀបចំបង្កើតពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យនៅខេត្តប៉ាក់សេ ប្រទេសលាវ ។ ឆ្នាំបន្ទាប់មក លោកបានទទួលនាទីជាអ្នកការទូតប្រចាំសហភាពឥណ្ឌូចិន ក្នុងឋានៈជាអ្នកបកប្រែផ្សព្វផ្សាយតាមវិទ្យុពីភាសាបារាំង មកភាសាថៃ និងខ្មែរ ។
ខែមករា ឆ្នាំ ១៩៤៧ ក្រសួងអប់រំជាតិ បានតែងតាំងលោកជាសមាជិកនៃគណៈកម្មការវប្បធម៌ ហើយលោកបានសុំលាឈប់ពីពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យនៅចុងឆ្នាំ ១៩៤៩ ។ បន្ទាប់ពីនោះមក លោក ញ៉ុក ថែម បានបន្តធ្វើជាសាស្ត្រាចារ្យជាប់កិច្ចសន្យារហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៥៦ ។
លោកក៏ជាស្ថាបនិកមួយរូបនៃសមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរដែលបានបង្កើតឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៥ ។ ក្នុងចន្លោះឆ្នាំ ១៩៥៦ និង ១៩៥៧ លោកផ្លាស់ទៅធ្វើការនៅវិទ្យាល័យព្រះមុនីវង្ស នាក្រុងបាត់ដំបង ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំ ១៩៥៨ ត្រូវត្រឡប់មកធ្វើការនៅវិទ្យាស្ថានជាតិគរុកោសល្យ តាមសេចក្ដីស្នើសុំពីក្រសួងអប់រំជាតិវិញ ។
អានបន្ថែម វិគីភីឌា លោក ញ៉ុក ថែម
ក្រម ង៉ុយ
ក្រម ង៉ុយ
ក្រម ង៉ុយ (១៨៦៥-១៩៣៦)
លោកតា ក្រម ង៉ុយ (មាននាមដើម អ៊ុក អ៊ូ) ជាអ្នកប្រាជ្ញអក្សរសាស្រ្តខ្មែរមួយរូប ពូកែខាងវោហារ និងលើកកំណាព្យអប់រំភ្លាមៗ ច្រៀងឡើងនឹងសំនៀងសាដៀវយ៉ាងពិរោះ ព្រមទាំងមានចំណេះដឹងខាងធម៌អាថ៌យ៉ាងខ្ពង់ខ្ពស់ ហើយទេព្យកោសល្យទាំងនេះ បានធ្វើឲ្យអ្នកភូមិស្រុក ហៅលោកថា “ភិរម្យង៉ុយ” ។
ដោយសារភាពល្បីល្បាញរបស់លោក ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ បានត្រាស់បង្គាប់លោកឲ្យចូលគាល់ និងច្រៀងថ្វាយ ហើយបានព្រះប្រទានគោរម្យងារជា “ព្រះភិរម្យភាសា” ។
ស្នាដៃរបស់លោកតា ក្រម ង៉ុយ ដែលគេរកឃើញរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ រួមមាន ច្បាប់ល្បើកថ្មី ច្បាប់កេរកាលថ្មី សេចក្ដីរំឭកដាស់តឿន ពាក្យកាព្យប្រដៅជនប្រុសស្រី បណ្ដាំក្រមង៉ុយ ។ល។
(ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជា និងវរជនខ្មែរ និពន្ធដោយលោក សាគូ សាម៉ុត និងវិគីភីឌា)
អ្នកស្រី ត្រឹង ងា គឺជានរណា?
អ្នកស្រី ត្រឹង ងា គឺជានរណា?
អ្នកស្រី ត្រឹង ងា គឺជានរណា?
សួស្តីអ្នកទាំងអស់គ្នាអ្នកទាំងគ្នាប្រហែលជាបានអាន ឬបានឮពីស្នាដៃនិពន្ធរបស់អ្នកស្រី ត្រឹង ងាហើយតែឈ្មោះត្រឹង ងានេះគឺជាឈ្មោះប្តីរបស់គាត់ទេឈ្មោះពិតគាត់គឺឈ្មោះអ្នកស្រីឡាយ ហ៊ុនគីប្រាកដណាស់ថាអ្នកទាំងអស់គ្នាពុំដែល បានឃើញមុខរបស់អ្នក ស្រីទេពេលនេះបាន ឃើញមុខគាត់ហើយ ។ សម្រាប់ស្នាដែររបស់គាត់យើងបានឃើញយ៉ាងច្រើននៅក្នុងសៀវភៅថ្នាក់ទី ១២ ដូចជាអត្ថបទ(ថ្វីត្បិតជាកូនស្រី)។ តាមវេបសាយ(http://www.chivoan.com)បាននិយាយថាលោកស្រីក៏ជានាយិកាវិទ្យាល័យមង្គលបូរីផងដែរ៕
សួស្តីអ្នកទាំងអស់គ្នាអ្នកទាំងគ្នាប្រហែលជាបានអាន ឬបានឮពីស្នាដៃនិពន្ធរបស់អ្នកស្រី ត្រឹង ងាហើយតែឈ្មោះត្រឹង ងានេះគឺជាឈ្មោះប្តីរបស់គាត់ទេឈ្មោះពិតគាត់គឺឈ្មោះអ្នកស្រីឡាយ ហ៊ុនគីប្រាកដណាស់ថាអ្នកទាំងអស់គ្នាពុំដែល បានឃើញមុខរបស់អ្នក ស្រីទេពេលនេះបាន ឃើញមុខគាត់ហើយ ។ សម្រាប់ស្នាដែររបស់គាត់យើងបានឃើញយ៉ាងច្រើននៅក្នុងសៀវភៅថ្នាក់ទី ១២ ដូចជាអត្ថបទ(ថ្វីត្បិតជាកូនស្រី)។ តាមវេបសាយ(http://www.chivoan.com)បាននិយាយថាលោកស្រីក៏ជានាយិកាវិទ្យាល័យមង្គលបូរីផងដែរ៕
ពេលនេះយើងមានឯកសារបន្ថែមអំពី លោកស្រី ត្រឹង ងាហើយដែលអត្ថបទនេះត្រូវបានចែករំលែកដោយប្អូន Chan Chivi Barvor ដែលមានសេចក្តីលម្អិតដូចតទៅ៖
អ្នកស្រី ត្រឹង ងារ (ឬអ្នកស្រី ឡាយ ហ៊ុនគី) កើតនៅថ្ងៃទី២៤ វិច្ឆិកា ១៩៣៥
នៅភូមិស្រមោច ឃុំ-ស្រុកព្រះនេត្រព្រះ ខេត្តបាត់ដំបង
ជាសាស្ត្រាចារ្យបរិញ្ញាបត្រអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ
ជានាយិកាសាលាមធ្យមសិក្សាកម្រិត២ ស្រុកមង្គលបូរី ឆ្នាំ១៩៨៥-១៩៨៦
និងជានាយិកានៃវិទ្យាល័យមង្គលបូរី នៅថ្ងៃទី២៤ កក្កដា ១៩៩០
(យោង: សៀវភៅអត្តលេខបុគ្គលិកសិក្សាសាលាមធ្យមសិក្សាកម្រិត២ មង្គលបូរី
របស់អ្នកស្រី អុង យក់ជី ហៅអ្នកគ្រូ យក់គឺ) និង សៀវភៅកម្រងអនុស្សាវរីយ៍១៩៨៣
របស់ ឡាយ ហ៊ុនគី សាស្ត្រាចារ្យបរិញ្ញា មង្គលបូរី ។
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន ទី៧
ព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន ទី៧
ទៅទិសខាងជើង និងខាងលិច និងការនាំមកនូវភាពរុងរឿងបំផុតសម្រាប់ប្រទេសជាតិ ក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តខ្មែរ ។ លើសពីព្រះមហាក្សត្រដទៃទៀត ព្រះអង្គ បានបញ្ចូលទឹ្រស្តីខាងពុទ្ធសាសនាទៅក្នុងទស្សនៈរបស់ខ្មែរអំពីរាជាធិបតេយ្យ (របបរាជាធិបតេយ្យតាមបែបពុទ្ធសាសនា) ។
នៅក្នុងព្រះរាជតម្រិះរបស់ព្រះអង្គដែលថា“ការឈឺចាប់របស់ប្រជារាស្រ្ត គឺជាការឈឺចាប់របស់ព្រះអង្គផ្ទាល់” ព្រះអង្គបានកសាងមន្ទីរពេទ្យចំនួន ១០២ និងសាលាសំណាក់ចំនួន ១២១ កន្លែង នៅទូទាំងប្រទេស ។ ក្នុងវិស័យសំណង់ គេអាចចាត់ទុកព្រះអង្គជាអ្នកកសាងសមិទ្ធិច្រើនជាងគេបំផុត ។ ស្នាព្រះហស្តចម្បងរបស់ព្រះអង្គ គឺក្រុង អង្គរទី៣ (អង្គរធំ) ដែលមានប្រាសាទ បាយ័ន នៅចំកណ្តាល ហើយនៅជុំវិញក្រុងមានប្រាសាទជាច្រើន ។
សម្តេចព្រះមហាឃោសនន្ទ
សម្តេចព្រះមហាឃោសនន្ទ
មហាឃោសនន្ទ(ពាក្យពេញគឺ សម្តេចព្រះមហាឃោស
នន្ទ)(ខែឧសភា២៣ ១៩១៣-ខែមិនា ១២
២០០៧) ព្រះអង្គ
គឺជាសម្តេចសង្ឃរាជនៃប្រជាជនកម្ពុជា
ក្នុងអំឡុងពេលសម័យខ្មែរក្រហមនិងសម័យ
អ្នកកាន់លទ្ធិកុម្មុយនិស្តនិយមប្រទេសកម្ពុជា។
ព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គជាភាសាបាលីគឺ ឃោសនន្ន
ព្រះនាមរបស់ព្រះអង្គជាភាសាបាលីគឺ ឃោសនន្ន
ដែលមានន័យថា
ជាមនុស្សពោរពេញទៅដោយរីករាយ
ក្រៃលែង។ព្រះអង្គប្រសូត្រនៅខេត្តតាកែវ
នៅប្រទេស
កម្ពុជានៅឆ្នាំ១៩១៣ នៅគ្រួសារអ្នកស្រែនៅទន្លេចតុមុខ
កាលពីនៅក្មេងព្រះអង្គមានចំណាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង
ខាងព្រះពុទ្ធសាសនានិងបានចូលបម្រើជាក្មេងវត្តកាល
ពីអាយុ៨ឆ្នាំ។ព្រះអង្គត្រូវបានគេចាប់អារម្មណ៍យ៉ាងខ្លាំង
ហើយនៅអាយុ១៤ឆ្នាំព្រះអង្គបានបួសជា
លោកនេន។
ព្រះអង្គបានសិក្សាភាសាបាលីនៅវិទ្យាល័យវត្ត
ហើយបន្ទាប់មកទៀតបានទៅបំពេញការសិក្សារបស់នៅសកលវិទ្យាល័យ
នៅភ្នំពេញនិងខេត្តបាត់ដំបង មុននឹងទៅប្រទេសឥណ្ឌាដើម្បី
ស្វែងរកការសិក្សាបន្ថែមទៅលើភាសាបាលីនៅសកលវិទ្យា
Nalanda នៅ Bihar ។
មហាឃោសនន្ទបានហ្វឹកហាត់ពីអ្នកដឹកនាំនៃសាសនាព្រះពុទ្ធ
រាប់បញ្ចូលទាំងព្រះសង្ឃនៅប្រទស
ជប៉ុន Nichidatsu Fujii
និងសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត។
នៅឆ្នាំ១៩៦៥មហាឃោសនន្ទបានចាកចេញពីប្រទេសកម្ពុជាទៅភាវនាធម៌នៅវត្ត Ajahn
Dhammadaro នៅវត្ត Wat Chai Na នៅក្នុងព្រៃជិតខេត្តនគរស្រីធម្មរាជ
នៅភាគខាងត្បូងប្រទេសថៃ។ ៤ឆ្នាំក្រោយមក
ពោលគឺក្នុងអំឡុងពេលដែលព្រះអង្គកំពុងសិក្សានៅព្រៃ Dhammadaro សហរដ្ឋ
អាមេរិក បានចាប់ផ្តើមទំលាក់គ្រាប់បែកនៅប្រទេសកម្ពុជា
និងជាផ្នែកមួយនៃគោលបំណងរបស់
ពួកគេ
ដើម្បីកាត់ផ្ដាច់ផ្លូវលំហូជីមិញ និងបញ្ចប់សង្គ្រាមវៀតណាម។
ប្រទេសកម្ពុជាបានបាក់បែកគ្នា ហើយក្លាយជាសង្គមតូចៗជាច្រើន។
ខ្មែរក្រហមបានរឹបអូសយកប្រទេសទាំងមូលហើយចំពោះអ្វីដែលសង្ឃឹមបានក្លាយជាមន្ទិលសង្ស័យ ប៉ុល ពតក៏ជាមនុស្សដែលបម្រើដល់ព្រះដែរ បានប្រកាសថាព្រះសង្ឃគឺគ្មានប្រយោជន៍អ្វីនោះទេ។ ព្រះសង្ឃជាផ្នែកមួយនៃមន្ទិលសង្ស័យនិងទាក់ទងទៅនិងខ្មោចប្រាយបីសាចហើយនិងច្រណែនឈ្នានីសនិងឃោឃៅគួអោយស្អប់។ ការឃោសនាដ៍គួរអោយរន្ធត់កាលឆ្នាំដំបូងគឺបានបង្ខំអោយព្រះសង្គសឹកហើយទៅធ្វើស្រែចំការរឺក៏ធ្វើទារុណកម្មចំពោះព្រះសង្ឃនិងសំលាប់ចោលទៀតផង។ព្រះសង្ឃខ្លះទៀតត្រូវបានបង្ខំអោយប្រព្រឹត្តិខុសនិងវិន័យរបស់ព្រះសង្ឃដោយពេល
ខ្មែរក្រហមបានរឹបអូសយកប្រទេសទាំងមូលហើយចំពោះអ្វីដែលសង្ឃឹមបានក្លាយជាមន្ទិលសង្ស័យ ប៉ុល ពតក៏ជាមនុស្សដែលបម្រើដល់ព្រះដែរ បានប្រកាសថាព្រះសង្ឃគឺគ្មានប្រយោជន៍អ្វីនោះទេ។ ព្រះសង្ឃជាផ្នែកមួយនៃមន្ទិលសង្ស័យនិងទាក់ទងទៅនិងខ្មោចប្រាយបីសាចហើយនិងច្រណែនឈ្នានីសនិងឃោឃៅគួអោយស្អប់។ ការឃោសនាដ៍គួរអោយរន្ធត់កាលឆ្នាំដំបូងគឺបានបង្ខំអោយព្រះសង្គសឹកហើយទៅធ្វើស្រែចំការរឺក៏ធ្វើទារុណកម្មចំពោះព្រះសង្ឃនិងសំលាប់ចោលទៀតផង។ព្រះសង្ឃខ្លះទៀតត្រូវបានបង្ខំអោយប្រព្រឹត្តិខុសនិងវិន័យរបស់ព្រះសង្ឃដោយពេល
នោះខ្មែរក្រហមមានអំណាចណាស់ចំពោះភារវកម្ម ទាំងនេះ ចាប់តាំងពីពេលនោះមក
ព្រះសង្ឃមិនមានប្រទេសកម្ពុជា
មហាឃោសនន្ទបានជួយដល់ប្រទេសកម្ពុជានិងសាសនាព្រះពុទ្ធរស់ឡើងវិញ នៅឆ្នាំ១៩៨០។ ព្រះអង្គបានបំរើជាអ្នកតំណាងប្រជាជនកម្ពុជានៅក្នុងជំរុំជនភៀសខ្លួនចំពោះអង្គការសហ្រជាជាតិ។ នៅពេលដែលរបបប៉ុលពតរលំ១៩៧៩ មហាឃោសនន្ទគឺជាព្រះសង្ឃម្នាក់ក្នុងចំណោមព្រះសង្ឃ៣០០០នាក់ដែលមានឡើងវិញ។ នៅឆ្នាំ១៩៨៨ សម្តេចត្រូវបានជ្រើសរើសដោយព្រះសង្ឃ៣០០០អោយធ្វើជាសម្តេចសង្ឃនៃប្រទេសកម្ពុជានិងជនជាតិដែលនៅខាងក្រៅប្រទេសពួកគេបានយល់ព្រមជាមួយនិងការតែងតាំងជាបណ្តោះអាសន្នរហូតដល់គាត់ត្រូវបានគេជ្រើសរើសដូចដែលគេកំណត់ទុក។
ធម្មយាត្រា
នៅឆ្នាំ១៩៩២ ជាឆ្នាំដំបូងដែលអង្គការសហប្រជាជាតិបានឧបត្ថម្ភដល់កិច្ចព្រមព្រាងសន្តិភាព មហាឃោសនន្ទដឹកនាំជាតិលើកដំបូងនិងផ្តល់នៅសន្តិភាពសំរាប់ប្រទេសខ្មែរទាំងមូលដើម្បីអោយជនជាតិខ្មែរមានសេចក្តីសង្ឃឹមនិងសន្តិភាព។ ធម្មយាត្រានេះបានធ្វើដំណើរនិងចំណាយពេលអស់រយះពេល១៦ថ្ងៃនិង២០១.១២១គមនិងឆ្ពោះទៅរកតំបន់ខ្មែរក្រហម។ បន្ទាប់មកព្រះអង្គនាំធម្មយាត្រាជាច្រើនឆ្ពោះមកប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូលជាមួយមនុស្សចំនួន២០០នាក់រាល់ឆ្នាំ។ គាត់បានទទួលមរណភាពនៅសហរដ្ឋអាមេរិកនៅថ្ងៃទី១២ ខែមិនា ឆ្នាំ២០០៧។
សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត
សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត
សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត (១៨៨៣ – ១៩៦៩)
– ជាអ្នកប្រាជ្ញអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ ដែលមានចំណេះដឹងជ្រៅជ្រះ អំពីអក្សរសាស្រ្ត ភាសាបាលី សំស្រ្កឹត ប្រវត្តិសាស្រ្ត ព្រះពុទ្ធសាសនា និងភាសាបរទេសមួយចំនួនទៀត ។– ឆ្នាំ១៩១៥ ជាសាស្រ្តាចារ្យ នៅសាលាភាសាបាលី
– ឆ្នាំ១៩១៩ ជាសមាជិកនៃគណៈកម្មាធិការតាក់តែងវចនានុក្រមខ្មែរ បន្ទាប់មកជាលេខានៃគណៈកម្មាធិការនេះ ។
– ឆ្នាំ១៩៣០ ជាអនុនាយកសាលាភាសាបាលី និងជាសមាជិកគណៈកម្មការបកប្រែព្រះត្រៃបិដក ហើយបានឡើងឋានៈជានាយកសាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ នៅឆ្នាំ១៩៤២ ។
– ឆ្នាំ១៩៦១ ជាសមាជិកកិត្តិយសនៃសមាគមអ្នកនិពន្ធខ្មែរ
– ឆ្នាំ១៩៦៣ សម្តេច នរោត្តម សីហនុ ជាព្រះប្រមុខរដ្ឋ បានប្រទានកិត្តិយសថ្វាយព្រះអង្គ ជាសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ។
– ឆ្នាំ១៩៦៧ បានទទួលសញ្ញាប័ត្របណ្ឌិតរដ្ឋអក្សរសាស្រ្ត ពីភូមិន្ទសាកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញ ។
ប្រទេសកម្ពុជា បានបាត់បង់អ្នកប្រាជ្ញអក្សរសាស្រ្តខ្មែរ មួយរូបពិតមែន តែស្នាព្រះហស្ថរបស់ព្រះអង្គ នៅរស់ជានិច្ច គឺ វចនានុក្រមខ្មែរ ។
(ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជា និងវរជនខ្មែរ និពន្ធដោយលោក សាគូ សាម៉ុត និងវិគីភីឌា)
ខៀវ ជុំ
ខៀវ ជុំ
“ចំពោះជាតិ៖
ក្រៅអំពីឯករាជ្យទៅ ត្រូវព្យាយាមធ្វើការគ្រប់យ៉ាង ដើម្បីអោយបានទៅជាអារ្យជាតិ
ទាំងនយោបាយ, ទាំងសេដ្ឋកិច្ច, ទាំងសង្គមកិច្ច និង វប្បធម៌ ។
ចំពោះពុទ្ធសាសនា៖ ក្រៅអំពីការសិក្សា,
ការប្រតិបត្តិ និង ការផ្សាយ ត្រូវធ្វើអោយបានស្អាត អោយបរិសុទ្ធ
។ ធម្មបាលខ្ញុំចូលចិត្តថា
ព្រះរាជបល្ល័ង្ក គឺជាព្រះមួយព្រះអង្គរបស់ជាតិ, ជាព្រះដែលជាតិត្រូវធ្វើសក្ការៈបូជាទាំងអស់គ្នា មិនមែនជាព្រះសម្រាប់ជនម្នាក់ៗ
ឬ មួយពួកៗស្វែងរកប្រយោជន៍ទេ” ។
នេះជាប្រយោគមាននៅក្នុងជីវប្រវត្តិរបស់ព្រះភិក្ខុ ធម្មបាល ខៀវ ជុំ ដែលសរសេរដោយព្រះអង្គផ្ទាល់ ហើយនៅក្នុងជីវិតរបស់សមណៈបញ្ញវន្តរូបនេះពុំសូវបរិបូរណ៌ដោយលាភស ក្ការៈ និង សមណស័ក្តឡើយ ។ ខុសពីសមណៈបញ្ញវន្តខ្មែរមួយចំនួនដែលមានទំនោរធ្ងន់ទៅរកផ្លូវធម៌ ព្រះភិក្ខុធម្មបាល បានបូជារយៈពេលពេញមួយជីវិតរបស់លោកដើម្បីធ្វើកិច្ចការយ៉ាងស្មើ គ្នារវាង សាសនកិច្ច និង សង្គមកិច្ច ។ ព្រោះហេតុនេះហើយ ទើបសកម្មភាពរបស់លោកពេលខ្លះត្រូវបានគេឃើញថា ជាសកម្មភាពនយោបាយ ហើយអ្នកខ្លះហៅលោកថា ជាភិក្ខុសាសនានយោបាយ ។
នេះជាប្រយោគមាននៅក្នុងជីវប្រវត្តិរបស់ព្រះភិក្ខុ ធម្មបាល ខៀវ ជុំ ដែលសរសេរដោយព្រះអង្គផ្ទាល់ ហើយនៅក្នុងជីវិតរបស់សមណៈបញ្ញវន្តរូបនេះពុំសូវបរិបូរណ៌ដោយលាភស ក្ការៈ និង សមណស័ក្តឡើយ ។ ខុសពីសមណៈបញ្ញវន្តខ្មែរមួយចំនួនដែលមានទំនោរធ្ងន់ទៅរកផ្លូវធម៌ ព្រះភិក្ខុធម្មបាល បានបូជារយៈពេលពេញមួយជីវិតរបស់លោកដើម្បីធ្វើកិច្ចការយ៉ាងស្មើ គ្នារវាង សាសនកិច្ច និង សង្គមកិច្ច ។ ព្រោះហេតុនេះហើយ ទើបសកម្មភាពរបស់លោកពេលខ្លះត្រូវបានគេឃើញថា ជាសកម្មភាពនយោបាយ ហើយអ្នកខ្លះហៅលោកថា ជាភិក្ខុសាសនានយោបាយ ។
កាលអាយុ១២ឆ្នាំ ត្រូវបាននាំទៅសិក្សាអក្សរ និង លេខនៅវត្តសេដ្ឋី ឃុំបានកាម ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ លុះរៀនចេះល្មមប្រើការបាន ក៏ត្រឡប់មកនៅជាមួយគ្រួសារវិញនៅអាយុ១៥ឆ្នាំ ។ ដោយសារមុខរបររបស់គ្រួសារ ធ្វើអោយយុវជនជុំ ក្លាយជាអ្នកជំនាញខាងជិះសេះប្រណាំង, ជាអ្នកជំនាញខាងជំនួញជើងទឹក និង ចេះ ផលិតនូវនេសាទូបករណ៍ជាច្រើនប្រភេទផង ។
ព.ស ២៤៦៧, គ.ស ១៩២៤ បានបួសជាសាមណេរនៅអាយុ១៧ឆ្នាំ ក្នុងសំណាក់ព្រះចៅអធិការ ទន់ ផាន់ វត្តសេដ្ឋី ឃុំបានកាម ស្រុកព្រៃកប្បាស ខេត្តតាកែវ ។ ទីទៃពីការសិក្សា និង ប្រតិបត្តិនូវកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួនទៅ សាមណេរ ខៀវ ជុំ នៅបានធ្វើជាគ្រូបង្រៀនអក្សរ និង លេខនព្វន្តដល់កុលបុត្រខ្មែរប្រមាណជា៨០នាក់ផង ។ នៅក្នុងវត្តសេដ្ឋីនេះ សាមណេរខៀវ ជុំ ជាប្រធានធម្មសភានៃ ការសន្ទនាធម៌ និង ជាទីប្រឹក្សានៃគណៈបេសកកម្មធម្មទូតទៅវត្តអន្លង់តាសេក ជាភូមិកំណើតរបស់លោក ។
ព.ស ២៤៦៩, គ.ស ១៩២៦ នៅពេលមានអាយុ១៩ឆ្នាំ សាមណេរ ខៀវ ជុំ បាននិមន្តទៅបន្តការសិក្សានៅវត្តលង្កា នាទីក្រុងភ្នំពេញ ប៉ុន្តែពុំមានសាលាត្រឹមត្រូវទេ គឺត្រូវស្វែងរកគ្រូដោយខ្លួនឯង ហើយក៏និមន្តទៅសិក្សាដល់ផ្ទះគ្រូ ឬ សិក្សានៅតាមកុដិ ។ ជីវភាពប្រចាំថៃ្ងគឺត្រូវ ពឹងលើការបិណ្ឌបាត្រ ហើយជួនកាលក៏មានអាហារគ្រប់គ្រាន់ ជួន កាលក៏មិនឆ្អែត ហើយទឹកអាចប្រើប្រាស់បានតែ៥-១០លីត្រ ក្នុង១ថៃ្ង ។ ពេលអាពាធ (មានជំងឺ) មិនមានពេទ្យ ឬ ថ្នាំត្រឹមត្រូវសម្រាប់ព្យាបាល ចំណែកទីស្នាក់នៅ ក៏តូចអាចក្រាលបានតែកន្ទេលតូចមួយប៉ុណ្ណោះ ។ ប៉ុន្តែឧបសគ្គទាំងនេះ មិនមែនជាឧបសគ្គដល់ការស្រលាញ់ចំណេះវិជ្ជានៃសាមណេរ អនាគតសមណៈបញ្ញវន្តយើងឡើយ ។
ថៃ្ងសុក្រ ១១កើត ខែផល្គុណព.ស២៤៧១ ត្រូវនឹងថៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ គ.ស ១៩២៨ សាមណេរ ខៀវ ជុំ ត្រូវបានបំបួសជាភិក្ខុដោយមានព្រះធម្មលិខិត ល្វី ឯម ជាព្រះឧប្បជ្ឈាយ៍ ហើយព្រះឧប្បជ្ឈាយ៍បានអោយនាម បញ្ញត្តិលោកថា ធម្មបាល ។ ភិក្ខុ ធម្មបាល ខៀវ ជុំ ចាប់ផ្តើមមានប្រាកដក្នុងលោកចាប់ពីពេលនោះ ដោយធម្មបាល មានន័ថា “អ្នករក្សាធម៌ ” ។
ភិក្ខុធម្មបាល បានសិក្សាធម្មវិន័យចប់ថ្នាក់ត្រី, ទោ និង ឯក និង ពុទ្ធិកបឋមសិក្ស បូករួមទាំងវិជ្ជាប្រកបទូទៅនៃពុទ្ធសាសនាចប់សព្វគ្រប់ ប៉ុន្តែសម័យនោះពុំមានការប្រឡងទេ ។ ចូលសិក្សានៅពុទ្ធិកមធ្យមសិក្សាបាន៣ឆ្នាំ ក៏បង្ខំចិត្តផ្អាក ដោយសារបញ្ហាសុខភាព ហេតុនេះភិក្ខុធម្មបាលពុំមានសញ្ញបត្រ ឬ វិញ្ញបនបត្រឡើយ ។ លុះពេលសុខភាពបានប្រសើរឡើងវិញក៏សម្រេចចិត្តទៅធ្វើជាគ្រូបង្រៀន ភាសាបាលីនៅ វត្តព្រែកជ្រៃ ខេត្តព្រៃវែង ៣ឆ្នាំ , វត្តគោកទ្រាខេត្តកំពង់ចាម ៣ឆ្នាំ , វត្តដីឥដ្ឋ ខេត្តកណ្តាល ៤ឆ្នាំ និង ត្រឡប់មកបង្រៀនភាសាខ្មែរ និង ភាសាបរទេស នៅវត្តលង្កា ក្រុងភ្នំពេញវិញចំនួន១ឆ្នាំទៀត (ព.ស ២៤៧៧- ២៤៨៨, គ.ស ១៩៣៤-១៩៤៥ ) ។
ចាប់ពី គ.ស ១៩៤២ ក្នុងពេលដែលមានភាពមិនប្រាកដប្រជានៃអំណាចអាណាព្យាបាលបារាំង និង កងទ័ពជប៉ុននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ភិក្ខុធម្មបាល រួមជាមួយអ្នកស្នេហា និង ព្រួយបារម្ភពីវប្បធម៌ជាតិមួយចំនួនទៀតមាន លោកគ្រូអាចារ្យ ហែម ចៀវ ជាដើមបានមូលគំនិតចាប់ផ្តើមនាំគ្នារៀបចំសរសេរចងក្រងសៀវភៅជា ភាសាជាតិមានសៀវភៅវេយ្យាករណ៍ជាដើម ។
រក្សាព្រៃគង់ មិនភ័យរឿងខ្វះអុសដុត !
ពេលកងទ័ពសម្ពន្ធមិត្តចូលមកធ្វើការទំលាក់អំណាចជប៉ុន (គ.ស ១៩៤៥) នោះ ពួកគេក៏បានចាប់ជនជាតិខ្មែរជាច្រើនដែលក្នុងនោះមានទាំងពួកអ្នកដែល ធ្លាប់គិតគូរ អំពីវប្បធម៌ជាតិដែលជាក្រុមរបស់លោកផង ។ ពេលនោះ ភិក្ខុធម្មបាល បានសម្រេចចិត្តភៀសខ្លួនទៅនៅខេត្តបាត់ដំបង ហើយបន្តទៅលាក់ខ្លួននៅប្រទេសសៀម ។ គ្រាប់ស្លែងទោះយកទៅដាំនៅទីណាក៏នៅមានជាតិល្វីង ចំណែកអំពៅទោះដាំនៅទីណាក៏នៅរក្សាជាតិផ្អែម ។ ភិក្ខុភៀសខ្លួន ធម្មបាល ទោះនៅក្រៅមាតុភូមិហើយក្តីក៏គំនិតស្នេហាវប្បធម៌មិនបាត់បង់ដែរ ។ លោកនៅបន្តសរសេរសៀវភៅជាភាសាជាតិ និង ប្រមែប្រមូលចងក្រងឯកសារទាក់ទិននឹងអក្សរសាស្ត្រជាតិដែលមាននៅក្នុង ប្រទេសសៀមទាំងមូល ។ ក្រៅពីនេះទៅ ធម្មបាល តែងតែបានដាស់តឿនរំលឹកស្មារតីគ្រប់និន្នាការ (អ្នកនយោបាយនានា និង ខ្មែរឥស្សរៈ ) អោយគិតគូរដល់វប្បធម៌ដ៏ពិតប្រាកដរបស់ខ្លួន និង ព្រះរាជបល្ល័ង្កដ៏បរិសុទ្ធរបស់ជាតិ ។
គ.ស ១៩៤៩ ភិក្ខុធម្មបាល បានត្រឡប់ចូលមាតុប្រទេសវិញ ជាមួយឯកសារអក្សរសាស្ត្រដែលលោកខំស្រាវជ្រាវ ប្រមែម្រូល និង សៀវភៅ ដែលលោកសរសេរកាលរស់នៅប្រទេសសៀម ។
“វប្បធម៌របស់ជាតិក្នុងពេលនេះ ត្រូវពឹងលើព្រះគុណហើយ”
ឃ្លានេះ លោក អ៊ាស៊ីចូវ ជាកូនសិស្សរបស់ភិក្ខុធម្មបាលកំពុងសិក្សាពីលោកមិនទាន់ចប់ បានចេញទៅនៅប្រទេសសៀម ដើម្បីចូលរួមនយោបាយជាមួយខ្មែរឥស្សរៈ ប្រើដើម្បីអង្វលោកអោយនិមន្តទៅគង់នៅប្រទេសសៀមដើម្បីបានជាគ្រូ ខាងអក្សរ និង ភាសាខ្មែររបស់គាត់ ។ ភិក្ខុ ធម្មបាល ខៀវ ជុំ បាននិមន្តទៅនៅប្រទេសសៀមម្តងទៀតហើយនៅគ.ស ១៩៥២ ដោយស្នាក់នៅជាមួយពួកអ្នកនយោបាយ ។ គ.ស ១៩៥៤ ភិក្ខុធម្មបាលបានវិលត្រឡប់មកមាតុភូមិវិញ ហើយទទួលបានការចោទប្រកាន់ថា លោកជាសង្ឃធ្វើនយោបាយ ។ ក្រោយពីបានពិចារណារួចមក លោកក៏បានឆ្លងផុតការចោទនេះវិញ ដោយសារមានការជួយសម្របសម្រួលពីសំណាក់ព្រះធម្មលិខិត ល្វី ឯម ដែលជាព្រះឧប្បជ្ឈាយ៍របស់លោក ហើយលោកក៏បានគង់នៅក្នុងវត្តលង្កា នាទីក្រុងភ្នំពេញ ។
នៅក្នុងជីវប្រវត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក ព្រះភិក្ខុធម្មបាលបានសរសេរថា លោកមិនពូកែសំដែងធម៌ទេសនាទេ ប៉ុន្តែលោកចូលចិត្ត ។ ប៉ុន្តែ ព្រឹទ្ធាចារ្យហ៊ិន-គួយ សព្វថៃ្ង (ខែមករា ២០១០) មានទីលំនៅនៅភូមិអន្លង់តាសេក ឃុំព្រែកអំបិល ស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល ដែលជាអ្នកធ្លាប់ស្គាល់ភិក្ខុធម្មបាលច្បាស់បាននិយាយថា លោកមានចរិតជាមនុស្សមិនសូវរវល់ពីរឿងលាភសក្ការៈ និង ឋានៈ ទេ ហើយរាល់ការសំដែងធម៌របស់ លោកទៀតសោតច្រើនតែបកស្រាយពន្យល់ដល់ពុទ្ធបរិស័ទ្ធ សិស្សគណ អោយស្គាល់អំពីតួនាទីរបស់ខ្លួនក្នុងនាមជាប្រជាពលរដ្ឋចំពោះ ប្រទេសជាតិ ហើយក៏តែងតែទទួលបានការតាមស្តាប់ឱវាទរបស់លោកពីសំណាក់ពួកនិស្សិត និង មន្ត្រីរាជការយ៉ាងច្រើនកកកុញ ។
ក្នុងកម្រងជីវប្រវត្តិផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកនេះដែរ ភិក្ខុធម្មបាលបានសរសេរថា “ការនិពន្ឋ ធម្មបាល ស្រលាញ់ជាងការណាៗទាំងអស់ យកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការនេះណាស់ តែជីវិតមានឧបសគ្គច្រើនពេក មិនអាចធ្វើខ្លួនអោយពេញលេញជាអ្នកនិពន្ឋខ្ពង់ខ្ពស់បានទេ” ។
សៀវភៅដែលជាសមិទ្ធិផលសំខាន់ៗរបស់ព្រះភិក្ខុ ធម្មបាល ខៀវ ជុំ
១- ល័ខវិជ្ជារាជការ
២- បញ្ហាជីវិត
៣- សំវេគធម៌
៤- ត្រៃលក្ខណ៍
៥- កម្ពុជវេយ្យាករណ
៦- បញ្ហាអនាគត
៧- បញ្ហានរក-សួគ៌
៨- សីលធម៌សាកល
៩- ជីវិតគ្រប់លក្ខណ៍
១០- ពិភពលោកភាសិតឬ ភាសិតសកល
១១- ទានទស្សនៈ
១២- និព្វានទស្សនៈ
១៣- វេយ្យាករណ៍យើង
១៤- ត្រៃចរិយា
១៥- ជីវិតទស្សនៈ
១៦- វិញ្ញាណទស្សនៈ
១៧- គូមិត្តឥទ្ធិបាទ
១៨- ពុទ្ធវិទ្យារៀងបុណ្យ-បាប (ជីវិតសន្តិភាព – ជីវិតសាងខ្លួនឯង និង ចិត្តវិទ្យាសង្គម – ជីវិតឈ្នះលោក )
១៩- សកលចិន្តា
Subscribe to:
Posts (Atom)